Το ελαιόλαδο ΠΟΠ Μεσσαρά είναι το εκατοστό (100) ελληνικό προϊόν που έλαβε αναγνώριση ως ΠΟΠ. Τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που παρουσιάζουν τα ελαιόλαδα της συγκεκριμένης γεωγραφικής περιοχής και τα οποία παραμένουν αναλλοίωτα στο χρόνο αναγνωρίστηκαν αρχικά από το καταναλωτικό κοινό και στη συνέχεια από το ΠΑΝΕΛ ΤΕΣΤ που εξέτασε την αίτηση αναγνώρισης και έχρησε το ελαιόλαδο Μεσσαρά ως ΠΟΠ το 2013. Το προϊόν διαθέτει λαμπρό πράσινο χρώμα, το οποίο με την ωρίμανση γίνεται πρασινοκίτρινο. Το άρωμά του χαρακτηρίζεται ως ισχυρό φρουτώδες, χαρακτηριστικό για το οποίο έχει βραβευτεί δύο φορές πριν την αναγνώρισή του το 2008 και 2010. Τέλος, η γεύση του διακρίνεται από πολύ καλή ισορροπία, με ελαφριά πικρή επίγευση.
Ποιες όμως είναι οι προδιαγραφές που πρέπει να ακολουθούνται για την παραγωγή του ελαιολάδου ΠΟΠ Μεσσαρά;
Το ελαιόλαδο ΠΟΠ Μεσσαρά προέρχεται σε ποσοστό 100% από καρπό της ποικιλίας «Κορωνέικη» που καλλιεργείται στην πεδιάδα της Μεσσαράς. Η πεδιάδα εκτείνεται Νότια-Νοτιοδυτικά του Νομού Ηρακλείου, νότια του όρους Ψηλορείτη και βόρεια του όρους Κόφινα και βρέχεται από το Λυβικό Πέλαγος. Προς τα ανατολικά εκτείνεται μέχρι τα γεωγραφικά όρια της Δημοτικής Ενότητας Αστερουσίων, ενώ δυτικά φτάνει μέχρι τον κόλπο της Μεσσαράς στα όρια του Νομού Ηρακλείου. Οι συγκεκριμένες γεωγραφικές παράμετροι, Νοτιότερο σημείο της Ευρωπαϊκής Ηπείρου που καλλιεργείται ελιά, συντελούν στη δημιουργία ενός ειδικού μικροκλίματος που δε συναντάται σε καμία άλλη περιοχή της Ελλάδας.
Η κατεργασία του εδάφους για τη διατήρηση της εδαφικής υγρασίας γίνεται κυρίως με μηχανικά μέσα, ενώ κατά τους χειμερινούς μήνες σημειώνεται φυτοκάλυψη των εδαφών με οξαλίδα, ένα από τα σπουδαιότερα ζιζάνια των ελαιώνων της Κρήτης καθώς έχει θετική επίδραση στην οικονομία του ύδατος, των θρεπτικών στοιχείων και στις φυσικοχημικές ιδιότητες του εδάφους, αφού περιορίζεται η διάβρωση.
Στην περιοχή της Μεσσαράς τα ελαιόδενδρα αντιδρούν θετικά στην αζωτούχο λίπανση, η οποία χορηγείται τμηματικά το φθινόπωρο και την άνοιξη με κατάλληλους κάθε φορά τύπους λιπασμάτων έτσι, ώστε το στοιχείο να καθίσταται διαθέσιμο και επαρκές κατά την κρίσιμη περίοδο της άνθησης και της καρπόδεσης.
Αναφορικά με την απαιτούμενη διαθέσιμη εδαφική υγρασία στην καλλιέργεια της ελιάς, κρίσιμα θεωρούνται τα στάδια της ‘διαφοροποίησης των οφθαλμών έως την καρποφορία’, της ‘έντονης αύξησης του καρπού’ και της ‘σκλήρυνσης του πυρήνα-τέλος ταχείας αύξησης’ (Θεριός, 2005). Δεδομένου ότι στην πεδιάδα της Μεσσαράς τα παραπάνω στάδια ανάπτυξης συμπίπτουν χρονικά με τους μήνες όπου παρουσιάζονται τα χαμηλότερα ποσοστά βροχοπτώσεων, το ποσοστό των αρδευόμενων ελαιώνων στην περιοχή αγγίζει το 80%. Κύρια μέθοδο άρδευσης αποτελεί η στάγδην, όπου το επιπόλαιο ριζικό σύστημα της ‘Κορωνέικης’ ενθαρρύνεται να αξιοποιεί αποτελεσματικότερα τις μικρές παροχές νερού.
Όσον αφορά στην καταπολέμηση του δάκου, του κυριότερου εχθρού της ελιάς στην περιοχή της Μεσσαράς, πραγματοποιούνται δολωματικοί ψεκασμοί από εδάφους με τη συνδυασμένη χρήση κατάλληλων εντομοκτόνων και εντομοελκυστικών, ενώ ο προσδιορισμός του χρόνου επέμβασης καθορίζεται από το μέγεθος των πληθυσμών του εντόμου που συλλαμβάνονται στις κατά τόπους αναρτημένες παγίδες τύπου McPhail. Επιπλέον για τον περιορισμό της καρκίνωσης πραγματοποιούνται προληπτικοί ψεκασμοί και απολύμανση των πληγών με κατάλληλα σκευάσματα
Η συγκομιδή του ελαιοκάρπου αρχίζει αρχές Δεκεμβρίου και ολοκληρώνεται τέλη Φεβρουαρίου με αρχές Μαρτίου. Κριτήριο προσδιορισμού του σταδίου ωρίμανσης αποτελεί η πλήρης αλλαγή του χρώματος της επιδερμίδας από πρασινοκίτρινο σε μελανοϊώδες και ο χρωματισμός της σάρκας τουλάχιστον κατά το ήμισυ μελανοϊώδης. Η συγκομιδή γίνεται με ραβδιστικά μηχανήματα χρησιμοποιώντας δίκτυα ελαιοσυλλογής και αποφεύγεται σε περιόδους με βροχές ή με υγρό καιρό. Στην περίπτωση όπου η συγκομιδή συνδυάζεται με κλάδεμα πραγματοποιούνται προληπτικοί ψεκασμοί ή επάλειψη των πληγών με κατάλληλο σκεύασμα.
Η μεταφορά του συγκομιζόμενου ελαιοκάρπου από τα αγροτεμάχια στα ελαιοτριβεία της οριοθετημένης περιοχής γίνεται κυρίως σε σακιά με αραιή ύφανση κατάλληλα για τρόφιμα, αλλά και σε πλαστικούς κλωβούς, έτσι ώστε να διασφαλίζεται επαρκής αερισμός και να αποφεύγεται η ανάπτυξη μυκήτων. Κατά τη μεταφορά ή την αποθήκευση οι σάκοι τοποθετούνται όρθιοι ο ένας δίπλα στον άλλο προκειμένου να αποφευχθεί η δημιουργία κατάλληλων συνθηκών για αναερόβια ζύμωση.
Δεδομένου ότι η επεξεργασία των ελαιοκάρπων επιδιώκεται να γίνεται το αργότερο 48 ώρες μετά τη συγκομιδή τους, η διάρκεια μεταφοράς και αποθήκευσής του είναι κατά κανόνα η ελάχιστη δυνατή και μικρότερη της συνολικής διάρκειας των 48 ωρών. Με τη γρήγορη άλεση του καρπού διατηρούνται σε υψηλή περιεκτικότητα τα αρωματικά και φαινολικά συστατικά στο παραγόμενο ελαιόλαδο
Κατά την παραλαβή του ελαιοκάρπου και πριν τη μεταφορά του για καθαρισμό πραγματοποιείται διαλογή, όπου διαχωρίζονται οι τραυματισμένοι ή προσβεβλημένοι από εχθρούς και ασθένειες ελαιόκαρποι και αυτοί που έχουν πέσει στο έδαφος. Ο καθαρισμός συνίσταται στην επιμελή αποφύλλωση με ρεύμα αέρα ώστε να αποφευχθεί η σύνθλιψη φύλλων με ελαιόκαρπο και στο πλύσιμο με πόσιμο νερό που αποσκοπεί στην απομάκρυνση τυχόν ξένων υλών, όπως χώμα και διάφορες στερεές ουσίες, που μεταφέρονται μαζί με τον καρπό από τους ελαιώνες.
Η επεξεργασία του ελαιοκάρπου αρχίζει με θραύση στον σπαστήρα και συνεχίζεται με τη μάλαξη της παραγόμενης ελαιοζύμης και το διαχωρισμό των συστατικών. Η θερμοκρασία της ελαιοζύμης κυμαίνεται στους 27 C με 33 C ενώ κατά τη φυγοκέντρηση, η θερμοκρασία νερού που προστίθεται για το διαχωρισμό του ελαιολάδου δεν ξεπερνά τους 27 οC
Η αποθήκευση πραγματοποιείται σε ανοξείδωτες δεξαμενές που βρίσκονται σε χώρους καλά αεριζόμενους και με θερμοκρασία αποθήκευσης περίπου 23 οC. Η εμφιάλωση και η συσκευασία του εξαιρετικού παρθένου ελαιολάδου ΠΟΠ Μεσσαρά μπορεί να γίνεται τόσο στην περιοχή της Μεσσαράς όσο και εκτός αυτής αλλά πάντα σε εγκαταστάσεις που πληρούν τις απαιτήσεις της νομοθεσίας για την διασφάλιση της άριστης διατήρησης του ελαιολάδου
Οι παραπάνω πληροφορίες αντλήθηκαν από τις προδιαγραφές του προϊόντος που έχουν εγκριθεί από τις αρμόδιες αρχές και παρουσιάζονται στο www.minagric.gr
